Filmpjes over Nederlands Indië

Diverse filmpjes over de oorlog in Nederlands Indië:

Jan Langendijk interviewt zijn vader, Piet Langendijk, over zijn legerdienst in Nederlands Indië tijdens de politionele acties in 1947 en 1948.
Het interview was onderdeel van de voorstelling PJS van Jan Langendijk over zijn vader hemzelf en zijn zoon. Productie van het veemtheater.
Video: Camera en montage Ruben Gischler

Na een aanslag van nationalisten in een kampong in de omgeving van Soerabaja, hebben legereenheden een zuiveringsactie uitgevoerd, waarbij de kampong en een gedeelte van Soerabaja werd verwoest. Ook werden een aantal nationalisten gevangen genomen.

Parallel aan de plechtigheid in de Burgerzaal van het Paleis op de Dam te Amsterdam wordt in het paleis aan het Koningsplein te Djakarta door Nederland de soevereiniteit overgedragen aan Indonesië. Sultan Hamengku Buwono van Djokjakarta en de Hoge Vertegenwoordiger van de kroon, A.H.J. Lovink, ontmoeten elkaar daartoe in de eetzaal van het paleis iav de Hoge Commissaris dr. H.M. Hirschfeld.

Nederlandse troepen gaan Britse aflossen in Palembang. In de monding van de rivier de Moesi op Sumatra arriveert een Nederlands troepenschip(?); de aan boord zijnde militairen van het KNIL en de Koninklijke Landmacht stappen over op landingsvaartuigen en varen daarmee, onder escorte van Nederlandse marineschepen, de rivier op; in de haven van Palembang volgt de ontscheping en rijden vrachtauto’s over de laadklep aan wal; op de kade is een grote drukte van militairen en materieel.

Fragmenten van de dvd ‘Ons Koninkrijk in de Tweede Wereldoorlog; Strijd om Indie – Het Nederlands-Indonesische conflict 1945-1949’.

Opleidng en vertrek naar Indië 1948 5-11 RI

Vertrek uit Maastricht van het 5e Bataljon 6e Regiment Infanterie, bijgenaamd de Zwarte Panters op 31 januari 1948 , begeleid door hun bataljonslied

Uitreis van de “Volendam”

Op de website “Boordgeld” van Ab Verhoef staat een verhaal over  de uitreis van de “Volendam” . Het gaat om de reis die Evert Jan ook heeft gemaakt.  Zeker de moeite waard om  te lezen.

Hier is het verhaal over de terugreis met de “Pasteur” te vinden.

30 Juli 1947, vertrek uit Rotterdam met de "Volendam"


30 Juli 1947, vertrek uit Rotterdam met de “Volendam”

 

10 Februari 1950, a/b de "Pasteur", Colombo
10 Februari 1950, a/b de “Pasteur”, Colombo

Het Ereteken voor Orde en Vrede

Deze medaille kregen de jongens. Je ziet ze met trots gedragen op de veteranendagen, door de mannen. De naam is; Ereteken voor Orde en Vrede. De gespen op het lint kregen ze voor het jaar wanneer ze dienden, maar alleen als ze operationeel in actie waren. In andere gevallen kregen ze wel de medaille, maar dan zonder gespen. In de rever-uitvoering, je weet wel dat kleine ding op de rever, kwam dat tot uiting in sterren.

medaille O&V

Geert Kamps

Terug in de tijd . Tempo Doeloe.

 

In het magische jaar 2000 , is onze a.s. reunie, als we dan herinneringen ophalen kunnen we zeggen dat gebeurde in de vorige eeuw. Het is al weer 50 jaar geleden dat we terug-kwamen uit het verre oosten en weer voet op vaderlandse bodem konden zetten. De laatste tijd die we in Indië doorbrachten was er een groot verlangen, om op de boot te stappen richting Nederland. Wachtmeester Delmee, een echte Rotterdammer, bij velen bij U welbekend zei ” als we in de haven van Rotterdam aankomen ga ik eerst de straatstenen kussen .” Dat heeft hij inderdaad gedaan, hij knielde neer en kuste de stenen.

Destijds waren de meesten van ons goed twintig jaar en nu allen de zeventig gepasseerd. Lang geleden dus, iets uit de vorige eeuw, maar desondanks zijn we het nog niet vergeten. De bijna drie jaar die we in Indië hebben doorgebracht heeft een grote invloed gehad op ons verdere leven. Daarom komen we ook iedere twee jaar weer bij elkaar op onze reunie om herinneringen op te halen. Door dat we daar op Zuid-Sumatra allen van elkaar afhankelijk waren en gelukkig alles voor elkaar over hadden is er een goede vriendschap ontstaan. Ook al herkennen we tijdens de reunies direct niet iedereen, toch het gevoel dat we samen deze tijd hebben doorgebracht geeft een band.

Natuurlijk zijn de herinneringen voor iedereen niet hetzelfde, in grote lijnen waarschijnlijk wel, we hebben allen tragische tijden mee-gemaakt, zoals het verlies van onze vrienden die we daar achter moesten laten. Er zijn sobats onder ons , die nog dagelijks lichamelijk of geestelijk hierdoor moeten lijden.Het was in mijn ogen een totaal andere wereld, hoewel het in 1947 bij ons vertrek in Nederland ook geen vetpot was, bleek de armoede op Zuid-Sumatra van een geheel andere aard.Ik hoor nog de mensen en kinderen vragen :minta roti Toean..Dat ze sober gekleed waren en op blote voeten liepen, daar keek je maar raar tegen aan.

Het was behoorlijk wennen de eerste tijd , het Maleis leerde snel door het contact met de bevolking,je moest in ieder geval met de baboe en de djongos kunnen spreken. Persoonlijk heb ik de bevolking het best leren kennen in de kampong Loeboek-Tempoei. Ik was bij de Ondersteuningscompagnie bij het carrierpeloton.Vanaf het vliegveld Talang-Betoetoe werd mijn carriersectie toegevoegd aan de C.compagnie,die gelegerd werd in het gebied van Air-Itam, wij werden toegevoegd aan het peloton van Luitenant Wijnakker en gingen naar Loeboek-Tempoei. Het viel niet mee om daar te komen, er was geen verharde weg, slechts een modderpad met veel gaten en kuilen. Afijn een ieder van ons weet hoe de wegen daar waren, maar dit was bar slecht. Hoe vaak er een vrachtauto of carrier vast zat in de klei weet ik niet meer, maar toen we uiteindelijk in Loeboek-Tempoei aankwamen, zagen we er uit als beesten, bezweet en onder de modder .We moesten daar een peloton van het XI bataljon Gadja Merah aflossen en door hen werden we verwelkomd, ze hadden huisvesting voor ons geregeld. Voor het peloton van de C.compagnie was er een groot huis midden in de kampong en voor de carriersectie was er een huis direct daarachter. Een huis op palen, de carriers konden er onderstaan.

Het K.N.I.L. peloton bestond voor het grootste deel uit Indische jongens, een paar namen kan ik me nog herinneren o.a. Hensen en Molenaar. Deze jongens geboren en getogen in Indië zijn een lange tijd bij ons gebleven .Van hen hebben we veel geleerd omtrent de omgang met de Inlanders en vanzelfsprekend het Maleis. Zij hadden al een tijd doorgebracht in Loeboek Tempoei en hadden goede contacten met de kampongbevolking. Het was een mooie grote kampong gelegen midden in de oetan, een zeer dunbevolkt gebied.Er stonden veel rubberbomen, de bevolking tapte rubber uit de bomen en dat verkochten ze aan handelaren in Palembang.Met een krobak getrokken door een sapi, brachten ze de rubber weg.Op de ladangs was land en tuinbouw ,een stuk oetan werd platgebrand en het meeste hout werd opgeruimd, de dikke bomen liet men liggen en hiertussen werd rijst en groenten verbouwd.. We waren gelegerd midden in de kampong, de geiten en kippen scharrelden om het huis,er heerste een echte dorpssfeer.

Vlak voor het huis was op de weg een versterkte stelling gebouwd, waarin constant twee militairen de wacht hielden.Bij de wacht was een gevangenis,waarin de ploppers werden opgeborgen. We leerden al gauw veel kampong-bewoners kennen, ze kwamen dagelijks voorbij de wacht en bovendien woonden ze rondom onze legerplaats. Het meeste contact was er met de kepalah kampong en zijn secretaris ,de pengawah. Door de Gadja Merah waren in het dorp enkele mensen aangesteld als polisi kampong, ze droegen een band met de letters P.K. Ze werden verantwoordelijk gesteld voor orde en veiligheid in de kampong. Aan het begin en aan het eind van de kampong hadden ze wachthuisjes waar ze zowel bij dag als bij nacht aanwezig waren, ze deden goed hun best. Als er iets bijzonders was werd het direct gemeld., ook als er een geit of kippen gestolen waren.

De leefwijze en de adat in de kampong werd ons bijgebracht door de K.N.I.L. jongens. Er was o.a. een speciale plaats in de kali waar de vrouwen gingen baden, daar mochten geen mannen komen,Een maagd was te herkennen aan koperen banden om enkels en polsen. Een maagd mocht niet aangeraakt worden door een man,hiervoor waren boetes ingesteld.Een man die aan het bidden was mocht niet gestoord worden.Het dagelijkse leven in de kampong leerde je kennen, je zag dagelijks vele vrouwen met grote manden op hun hoofd naar de ladangs gaan en de mannen zaten in groepjes op hun hurken strootjes te roken. Als je ze voorbij liep was het tabeh Toean. De kinderen gingen dagelijks naar de sekolah raja, als de kinderen of de onderwijskrachten voorbij de wacht kwamen werd er altijd blij en opgewekt gegroet. Op gezette tijden gingen de mannen naar de moskee. Het bidden was voor hun een ceremonie, meestal om 5 uur in de namiddag pakten ze een rieten matje en gingen met hun gezicht naar het oosten op de knieën en waren dan in gesprek met Allah.

Het dagelijks werk werd verricht door de vrouwen , je zag ze de hele dag bezig met het pellen van rijst, stampen met een paal in een bak ongepelde rijst.De kampongs in de omgeving werden regelmatig door onze patrouilles bezocht en we werden daar veelal begroet door de kepalah kampong en er werd ons wel iets te drinken aangeboden. We waren daar in de natte moesson, de carriers konden niet gebruikt worden, de wegen waren onbegaanbaar, dus we gingen met de C-compagnie op patrouille. We hadden het daar naar onze zin, er was een eigen bakkerij, oude drums waren in klei gebouwd en daaronder werden takken en hout gestookt. Er was heerlijk brood en steeds vers van de warme bakker. Er was een overvloed aan wilde varkens, er werd vaak een babi geschoten en zodoende hadden we vers vlees.

Doordat we een vrij lange tijd in Loeboek-Tempoei verbleven leerden we de kampongbewoners beter kennen. We hadden goede contacten en we werden meerdere malen uitgenodigd om met hun de maaltijd te gebruiken. Een heerlijke rijstafel uitgestald op de vloer ; zittend op de grond werd de maaltijd genuttigd met de vingers, er was geen bestek ’s Avonds hoorde je het eentonige geluid van een gamelan, tijdens de vastenperiode werd er door de dorpsmeisjes gedanst waarbij ook de militairen werden uitgenodigd.Er was wederzijds respect tussen de militairen en de kampongbewoners , als ik terugdenk aan mijn Indiëperiode heb ik vaak deze mooie kampong in gedachten, waar het leven goed was.

 

Geert Kamps

Voor nog een verhaal van Geert: Plunjezak

Voor meer verhalen: Klaas Koopman en Henk Kok

Klaas Koopman

De volgende afbeeldingen komen uit het album van Klaas Koopman en werden ter beschikking gesteld door zijn zoon Gert Koopman.

Ook Klaas was een dienstplichtig soldaat bij 4-1 R.I. Op 23 januari 2007 is hij overleden. Deze pagina wordt dan ook opgedragen aan deze sobat. Gert zoekt eventueel nog mensen die zijn vader gekend hebben. Meer info? Neem dan contact op.

Zie ook de verhalen van: Geert Kamps en Henk Kok

 

Gedenkboek 4-1 R.I.

Klik op de pagina’ s om te vergroten.

Documenten

Klik op een document om deze te vergroten.

 

 

Plunjezak

Een stukje uit het Bataljonskrantje door Geert Kamps 1998:

PLUNJEZAK:

Na de eerste opkomst als recruut werd je meteen doorverwezen naar de rustkamer, het domein van de Fourier. Het is dan gedaan met de burgerpet en je kreeg daar een militair uniform en een wapen, meestal een geweer.

Bij de uitreiking van de uitrustingsstukken door de Fourier werd aan iedereen een plunjezak uitgereikt, een grote groene zak van groen zeildoek. De plunjezak werd overal mee naar toe gesleept, met een draagband kon hij eventueel over de schouder. We hebben hem meegesleept naar Indië, dwars door Zuid-Sumatra en weer mee terug naar Nederland.

Schoonhoven, juni 1947
Schoonhoven, juni 1947

Meestal lag de plunjezak ergens in een hoekje, maar als je ging verkassen dan werd hij weer opgezocht en volgepakt en weer mee gesleept, je kon niet zonder die plunjezak.

In Engeland, waar verschillende van ons hun opleiding hebben genoten, werd de plunjezak kitbag genoemd. Er is ook een lied gemaakt: Put all your trubbles in your old kitbag, and smile, smile, smile. Dit lied is voor ons oudgedienden van 4-1-RI. zeer zeker goed van toepassing, want trubbles hebben we veel meegemaakt op Zuid-Sumatra.

Veel verdriet, door het verlies van onze dierbare dienstkameraden die hun jonge levens moesten beëindigen in het verre Zuid-Sumatra. Veel ellende en teleurstellingen en angstige momenten bij patrouilles en/ of acties.

Voor velen van ons gaf dit op latere leeftijd problemen, je hoort vaak zeggen: “Nu ik ouder wordt komen de vervelende ogenblikken en ellende die ik in Indië meegemaakt heb, vaak bij me op”. Bij enkelen van ons is het helaas zo dat ze er  professionele hulp bij moeten hebben om deze traumatische ervaringen te verwerken. Gelukkig zijn degenen, die alle trubbles in hun oude plunjezak stoppen en blijven glimlachen. 

Het zijn echter niet allemaal slechte herinneringen die we hebben van onze diensttijd op Zuid-Sumatra. Ook de prettige momenten hebben we in de kitbag gestopt en zo af en toe halen we die er even uit en gaan dan glimlachen. Mooie ogenblikken waar we met weemoed aan terugdenken; het was er wel heet, maar toch een heerlijk klimaat. Als je s’ morgens van je tampat kwam in je pendektje en de zon scheen lekker, dan was je senang.        s’ Morgens met je vrienden ontbijten met soms lekker vers brood dat in de kampong gebakken was door je eigen dienstkameraden , een telor ajam erbij, wat wil je nog meer! Een vrolijke baboe met een schone batjoe aan die je begroette met “Selamat Pagi Toean, apa kabar”.

Ook de patrouilles waren niet allemaal vervelend, als je in de oetan liep, met een geweer of desnoods een bren op je donder en de apen schetterden in de bomen, dan had je ook een goed gevoel. Als de kampongbewoners je vriendelijk groeten met “Tabeh Toean”, (of het gemeend was moest je je wel afvragen) dan deed je dat goed. Bij een pauze tijdens de patrouille even de uitrusting afleggen en als je dan een klappa moeda werd aangeboden en je kon je dorst lessen met heerlijke klappermelk dan kon je genieten.

Na de patrouille als je weer terug was, moe en nat bezweet en dan je kleren uittrok, de bloedzuigers van je onderbenen verwijderde met een brandende sigaret, lekker mandieën en dan weer languit onder de klamboe, dat waren heerlijke momenten. Goed uitgerust dan naar de kok die een watjan vol met nasi poeti en gadjang pandjang had en dat smaakte altijd geweldig.

Als het donker werd even van de avondlucht genieten, daarna nog wat kletsen, wat lezen of een brief naar huis schrijven. Als je tenminste geen wacht had. Onderwijl waren je vuile kleren weggehaald door de baboe, en de volgende dag werden ze schoon en keurig gestreken weer bij je afgeleverd. Ook hadden we daar een groot jachtveld, waar we naar hartelust wilde zwijnen konden schieten (babbies). Waar kun je dat doen in ons Nederlandje. En na zo’n jachtpartij een heerlijk glas bier drinken in de kantine en later een bord nasi van onze kok met vlees van het varken wat je zelf geschoten had.

Of samen eten bij een chinees, ik ben nog steeds van mening dat ik van mijn hele leven de lekkerste bami en nasi heb gegeten bij de Bolle in Lahat. 

De goede onderlinge verhoudingen met elkaar, we hebben toch meer dan drie jaar samen lief en leed gedeeld en dat is eigenlijk de mooiste herinnering.

Daarom blijf ik erbij dat het lied: “Put all your trubbles in your old kitbag, and smile, smile, smile” voor ons is geschreven!

Nog een verhaal van Geert Kamps

91

  

“Het fiere eendje”

HET FIERE EENDJE” 4-1 R.I.  

BIJNA 1000 FOTO’ S EN DOCUMENTEN ONLINE!

 

Op 30 juli 1947 vertrok mijn opa -Evert Jan van den Brink-  met de “Volendam” naar Indie. Bijna 3 jaar lang heeft hij in de tropen doorgebracht! Op 24 februari 1950 kwam hij weer terug in Nederland met de “Pasteur” . Sinds die tijd is Indie nooit meer uit zijn gedachten geweest. Het heeft hem gevormd tot wie hij was. Hij sprak niet veel over die tijd met ons, toch kon je aan alles merken dat het hem niet los had gelaten. Hij zocht het land nog tweemaal op en was veel bezig met reunies, boeken en andere documentatie. Hij zat in Staf. Cie. 4-1 R.I.  Bijgenaamd: “Het Fiere Eendje”.

Evert Jan is  overleden in 2003. Hij heeft veel nagelaten uit die tijd. De vele foto´s, boeken, brieven en documenten maakten mij nieuwsgierig naar deze tijd, als kind vond ik het al prachtig.  Deze geschiedenis moest naar mijn idee ook voor anderen beschikbaar zijn. Om die reden heb ik veel van zijn foto’s en documenten online gezet. Wanneer u iets of iemand kent op de foto’s, of een aanvulling heeft op welke manier dan ook, laat gerust een berichtje achter. Ook is het mogelijk om uw eigen verhaal e.d. te laten plaatsen op deze site.

Steveline Groen

Site ter ere van:

E.J. van den Brink 260318084

Dpl. Soldaat Staf cie. 4-1 R.I.